Tepperot

Tepperot er det offisielle namnet på denne planta, som på latin heiter Potentilla erecta. Dette er ei av dei plantene som har vore mest bruka i folkemedisinen, og det er eit utal med dialektnamn på henne. Ho har vore bruka mot munnsår og andre sår, men først og fremst mot diaré. Det ligg også i sjølve namnet tepperot, for verbet å teppe betyr å stoppe, tette att. Ei fullstendig oversikt over alle namna finst i Ove Arbo Høeg: Planter og tradisjon.

Eit folkeleg utrykk for diaré er skite (i mange uttaleformer, som skjuttu, skjetta, skjøtu m m). Dermed blir skiterot eit høveleg namn på tepperota. Etter Norsk Ordbok har dette samanhengande utbreiing med Nordmøre, Trøndelag og Nordland, innslag sørover Vestlandet (Fræna, Volda, Odda) og eit strøbelegg frå Lier. Uttalen blir skjutturot, skjettarot m m, alt etter kor du er hen. Skitegras er eit anna adekvat namn. Her fører Norsk Ordbok opp Vestnes, Tresfjord, Ålen, Leksvik, Mosvik, Elsfjord og Sørreisa.

Så er det eit mylder av meir lokale variantar, her er nokre: Skjuttugull (Geitastranda, Hølonda, Leksvik), skjøttugull (Rindal), skjutturotgull (Mosvik), skjutturotblomster (Namdalseid, Snåsa), skjettarotgras (Helgeland), skjettsolei (Røyrvik) og skjuttumannblomster (Malm). Magarot i Trysil viser vel også til effekten mot laus mage. I svensk dialekt finst dritrot. Eit passande, men svakt dokumentert namn (truleg frå Hattfjelldal) er renneskitstilla.

Før Linné kom og skapte system i offisielle plantenemningar, var Tormentilla brukt på denne planta (latin tormentum ‘smerte’). Frå middelalderske urte- og legebøker har dette spreidd seg til dialektane i meir eller mindre forvanska former, som tormantille, tillimann, turmannsro o fl.

 

Reklame

Single Post Navigation

← Older Entry

Newer Entry →